Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB), erken teşhis ve müdahale ile bireyin gelişiminde önemli ilerlemeler kaydedilebilen bir durumdur. Çocuklarda otizme dair belirtiler genellikle erken yaşlarda ortaya çıkar ve ebeveynlerin, bakım verenlerin veya öğretmenlerin bu belirtileri fark etmeleri hayati öneme sahiptir. Peki, hangi durumlarda bir uzmana başvurmak gereklidir? İşte otizm şüphesiyle en kısa sürede bir uzmandan destek alınması gereken durumlar:

1. Göz Teması Kurmama veya Kısıtlı Sosyal Etkileşim

Bebekler ve küçük çocuklar genellikle ebeveynleriyle göz teması kurar, gülümser ve çevreleriyle etkileşime girerler. Eğer bir çocuk:

• Göz teması kurmuyorsa veya çok sınırlı şekilde kuruyorsa,

• Sosyal gülümsemeye karşılık vermiyorsa,

• Anne-baba veya bakım veren kişilerle bağ kurmakta zorlanıyorsa, bir uzmana danışmak faydalı olacaktır.

2. Konuşma Gelişiminde Gecikme

Otizmli çocuklar genellikle dil gelişiminde gecikme yaşayabilir. Aşağıdaki belirtiler fark edildiğinde bir uzmana danışılmalıdır:

• 12 aylık olduğunda henüz heceleme veya tek kelimeler kullanmıyorsa,

• 24 aylık olduğunda anlamlı kelimeler veya iki kelimelik cümleler kuramıyorsa,

• Adına tepki vermiyorsa veya çağrıldığında dönüp bakmıyorsa,

• Konuşsa bile, çoğunlukla tekrar eden ifadeler (ekolali) kullanıyorsa.

3. Tekrarlayan ve Sınırlı Davranışlar

Otizmli bireyler sıklıkla tekrarlayıcı ve ritüelistik davranışlar sergileyebilir. Eğer bir çocuk:

• Sürekli el çırpma, dönme veya sallanma gibi hareketler yapıyorsa,

• Oyuncakları amaç dışı (örneğin arabaları dizerek) kullanıyorsa,

• Belirli rutinlere aşırı derecede bağlıysa ve değişikliklere tepki gösteriyorsa, bir uzmana danışılması önerilir.

4. Duyusal Hassasiyetler

Otizmli çocuklar genellikle çevresel uyaranlara karşı aşırı duyarlı veya duyarsız olabilir. Şu durumlarda bir uzmandan destek almak faydalıdır:

• Seslere, ışıklara veya dokunmaya aşırı hassasiyet gösteriyorsa,

• Belirli dokulara, kıyafetlere veya yiyeceklere aşırı tepki veriyorsa,

• Yüksek ses veya kalabalık ortamlarda aşırı huzursuzlanıyorsa.

5. Taklit Etme ve Oyun Becerilerinde Eksiklik

Çocuklar genellikle taklit ederek öğrenir ve oyun oynarken yaratıcı davranışlar sergilerler. Ancak otizmli bireylerde:

• Taklit becerilerinin gelişmemesi,

• Hayali veya sosyal oyunlara ilgi göstermemesi,

• Başkalarıyla etkileşim yerine yalnız başına vakit geçirmeyi tercih etmesi gibi belirtiler görülebilir.

Erken Teşhis ve Müdahale Neden Önemlidir?

Otizmde erken teşhis, bireyin eğitim, terapi ve sosyal beceri gelişimi açısından büyük avantaj sağlar. Erken yaşta yapılan müdahaleler, çocuğun iletişim ve sosyal becerilerini geliştirmesine yardımcı olabilir. Bu nedenle, yukarıda belirtilen belirtilerden bir veya birkaçını gözlemleyen ebeveynlerin vakit kaybetmeden bir çocuk psikiyatrı, gelişimsel pediatrist veya özel eğitim uzmanına başvurması önerilir.